Okuma Süresi : 6 dakika

Yoğurt Türklerin dünya kültürüne armağan ettiği lezzetlerden birisidir. Probiyotik özellik taşıması ve içerdiği besin değerleri nedeniyle oldukça yararlı olan bu lezzet, Türk mutfağında da önemli bir yere sahiptir. Doğrudan tüketilebilmesinin yanı sıra, yanına katılacak birkaç malzeme ile bir yemeğe dönüşebilen bu lezzetten, zaman içinde çok farklı lezzetler de oluş(turul)muştur. Günümüz Türk mutfağında bulunan ve keyif veren en lezzetli yoğurtlu lezzetler nelerdir hep beraber bir bakalım.

Atom

İçerdiği acılığın etkisi nedeniyle atom bombası imasıyla atom adı yakıştırılan, çok keyif vermesi ve bir tür bağımlılık yapması nedeniyle bazı kişilerce eroin olarak adlandırılan atom mezesi, çoğunlukla süzme yoğurttan hazırlanır. Sarımsak ile lezzetlendirilmiş olan yoğurda, tereyağı, sadeyağ veya zeytinyağıyla, acı biberlerin eşlik ettiği bu meze, gerçekten en keyifli yoğurtlu lezzetlerden birisidir.

Yıllardır yapıyor olmanın getirdiği tecrübe ile Mide Mühendisi usulü atomdan siz de yapmak isterseniz, efsane atom mezesi nasıl yapılır yazımıza bir bakabilirsiniz.

Ayran

Yoğurdun ülkemizde en çok sevilen, hatta yoğurttan bile daha fazla tüketilen halinin ayran olduğunu söylemek herhalde yanlış olmayacaktır. Hemen her yemeğin yanında keyifle içilen ayran, Türkiye’de açık ara en fazla tercih edilen içecek özelliği taşımaktadır. Bu içeceğe gösterilen ilgi nedeniyle, çok sevilen simit ve döner gibi sokak lezzetlerinin bir araya gelmesiyle,  simit – ayran ve döner – ayran gibi özel lezzet çiftleri oluşmuştur.

Geleneksel olarak yayıkta da yapılan bir türevi bulunan ayranın ferahlatıcı özelliğinin arttırılması amacıyla naneli hali de tercih edilebilmektedir. Ya da ayranın, soda-ayran veya şalgam-ayran gibi değişik tüketim yöntemleri de bulunmaktadır..

Cacık

Evde yapılan yemeklerin yanında keyifle tüketilen, en lezzetli yoğurtlu lezzetlerden birisi de cacıktır. Her mevsimde sevilerek tüketilmekle birlikte, cacık çoğunlukla havaların ısındığı dönemlerde tercih edilmektedir. Genellikle yoğurdun içine salatalık doğranarak hazırlanan cacığın, mevsiminde çağla kullanılarak çağla cacığı ya da yeşil erik kullanılarak yapılan yeşil erik cacığı gibi özel ve oldukça keyifli türevleri de bulunmaktadır.

Çılbır

Türk mutfağında yoğurdun bir çeşit sos olarak değerlendirildiği birçok lezzet bulunmakta ve bu tür lezzetlerinde başında da çılbır gelmektedir. Sıcak suya kırılan yumurtanın pişirilerek, yoğurt ve salça sos ile servis edilen çılbırın tarihi, tahminlerin ötesinde, oldukça eskiye dayanmaktadır.

Köklü bir tarihe sahip olan çılbırın 15. yüzyılda yapıldığı ve Fatih Sultan Mehmet için hazırlandığı bilinmektedir.1 Sultan IV. Mehmed’in günlük yiyecek listesinde “Yumurta aded elli, gayr-i ez-çılbur” geçmesi çılbırın 17. yüzyılın sonlarında saray mutfağında pişirildiğinin kanıtıdır.2 Bunun dışında çılbır mutfağımızın basılı ilk yemek kitaplarından olan ve Aşçıların Sığınağı anlamına gelen 1844 tarihli Melceü’t-Tabbâhîn’de geçiyor. Soğanlı yumurta ya da bir diğer adıyla enderun yumurtasına benzeyen bu tarifte, sarımsaklı yoğurt dökülebildiği de belirtilmektedir. Bu kapsamda bugünkü anlamıyla çılbırın enderun yumurtası ile aynı kökten geldiği söylenebilir.

En lezzetli yoğurtlu lezzetler arasında yer alan çılbırın -tıpkı menemen gibi- Birleşik Krallık’ta ve Avrupa’nın çeşitli yerlerinde “Türk usulü yumurta” adı altında boy göstermeye başlamıştır. Nitekim en lezzetli Netflix yapımları arasında Somebody Feed Phil’in İrlanda Dublin bölümününde menemen “Türk usulü yumurta” olarak geçmektedir.

Keza Mutfak tarihçisi Charlotte Kleyn ve gurme yazarı Mara Grimm Hollanda’nın Parool gazetesinde çılbırla ilgili geniş bir yazı kaleme almış, yoğurt ile yumurtanın birlikteliğini “ilahi bir karışım” olarak değerlendirerek Amsterdam’daki kahvaltı mekanlarına çılbırı menülerine dahil etmelerine önermiştir.

Havuç Tarator

Tarator sözcüğü Venedikçe “lokantacı, aşçı” anlamına gelen trattòr sözcüğünden gelmektedir.3 Türkçe’ye ise Rumca üzerinden giren tarator; ceviz içi, sarımsak, tuz, ekmek içi, sirke ve tahinin limon suyu ile çırpılmasından sonra kıyılmış maydanozla hazırlanan salça veya sos anlamına gelmektedir.4

Buradan anlaşılabileceği üzere havuç tarator da, yoğurt, biraz değişse da taratorun ve havucun bir araya gelmesi ile ortaya çıkmıştır.Bir bakıma az yoğurtlu ve soslu bir havuç cacığı olduğu söylenebilecek olan havuç tarator, sevilen mezelerden birisidir. 

Yoğurt Çorbası

Türklerin çok sevdiği yiyeceklerden birisi de çorbadır. Türklerin, Paçasından tarhanasına, ovmaçtan çanak yağmasının kökeni olan potlaç törenlerinde verilen toyga aşına kadar, tarih boyunca çeşit çeşit çorba içtikleri bilinmektedir. 

Böyle büyük bir çorba sevgisi ile yine çok sevilen yoğurt bir araya geldiğinde ne olur? Tabii ki yoğurt çorbası…

Ekşimiş yoğurttan yapıldığında daha lezzetli olan ve pirinç de içeren yoğurt çorbasının üzerine bol tereyağ ya da sadeyağda yakılmış nane ile lezzet katlanmaktadır.

Yoğurt Tatlısı

“Yoğurttan tatlı mı olur?” demeyin. Yoğurdu bulan insanlar, yoğurttan kurut, yoğurttan çorba, yoğurttan içecek yapan bir mutfak yoğurttan tatlı da yapar…

İlk anda, her ne kadar yoğurdun üzerine biraz tatlı birşeyler ilave ederek hazırlanıyormuş zannettirse de yoğurt tatlısı, temel olarak yoğurt, irmik ve şekerin bir araya gelmesi ile hazırlanan bir tatlıdır. Zaman içinde gelişen ve bugün Türkiye’nin birçok yerinde yapılan bu tatlının, bugünkü halinin çok yakın bir lezzet olan revaniye benzediğini söylemek yanlış olmayacaktır.

Yoğurtlu Semizotu

Sevilen yoğurtlu lezzetlerden birisi de yoğurtlu semizotudur. Çoğunlukla Beş Deniz bölgesine5 bölgesinde bilinen ama diğer coğrafyalarda çok da tanınmayan semizotu ile hazırlanan yoğurtlu semizotu, semizotunun içerdiği yüksek omega 3 yağ asidi ve C vitamini ile, lezzetli olduğu kadar da besleyicidir.Semizotunun taze ve gevrek olması durumunda, sarımsaklı -tercihen süzme- yoğurt ile en lezzetli yoğurtlu lezzetlerden birisi haline gelen yoğurtlu semizotu, mutlaka denenmesi ve sık sık yapılması gereken lezzetlerden birisidir.

Peki Ya Siz?

Sizin en lezzetli yoğurtlu lezzetler arasında olduğunu düşündüğünüz neler var?

Yazı Notları
İlk Yayın Tarihi, 16/12/2021
Boosted Uygulaması Ölçümüne Göre,
Çalışılan Gün, 4 gün
Çalışma Süresi, 2 saat 50 dakika

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir