Süt helvası son dönemlerde adı daha çok duyulan tarihi bir Türk tatlısıdır. Bugün unutulmaya yüz tuttuğundan, akıllara süt helvası nedir sorusu dışında, süt helvasının lezzeti, içeriği ve tarihi ile ilgili sorular da gündeme gelmektedir. Gelin Anadolu’nun küllerinden doğan bir tatlısı olan, süt helvası nedir birlikte öğrenelim.
Süt Helvasının İçindekiler
Sükkeri, sütkeri, sütkeriye veya süt böreği olarak da bilinen süt helvası, malzeme çeşitliliği ya da pişirim tekniği açısından karmaşık olmayan bir lezzettir. Diğer helvalar gibi, süt helvasının hazırlanmasına da meyane ile, yani un ve tereyağı ile başlanılmaktadır. Meyane hazırlandıktan sonra içinde şeker eritilmiş süt eklenmekte ve pişen süt helvası fırınlanarak son dokunuş gerçekleştirilmektedir. Hazırlanan süt helvasının üst kısmının, tıpkı bir diğer sütlü tatlımız sütlaçta olduğu gibi, hafif yanmış olması tercih edilir ve bu şekilde servise hazır hale getirilmektedir.
Erken Türk Mutfağı’nda olmasa da, orta ve yakın dönem Türk Mutfağı’nda tatlılar arasında helvaların önemli bir yer tuttuğu bilinmektedir. Bu nedenle yüzyıllar içerisinde helva-i hakani, un helvası, irmik helvası, bal helvası, sabuniye helvası, susam helvası, tahin helvası, peynir helvası gibi çeşit çeşit helva tarifleri geliştirilmiş ve bu helvalar yaygın bir şekilde hazırlanmış ve yenilmiştir. Helvalara verilen önem, Osmanlı İmparatorluğu’nda saray mutfağında tatlıların yapımı için helvahane adında bir bölüm bulunması ve helvacıbaşı unvanı altında tatlı yapımından sorumlu aşçılar istihdam edilmesinden görülebilmektedir.
Saray mutfağında da yeri olan süt helvası, lezzeti, kolay hazırlanması ve çok malzeme içermemesine bağlı olarak maliyetinin az olması nedeniyle Anadolu’nun birçok yerinde de yaygın bir şekilde pişirilmiştir. Bugün ayakta bulunmayan Bursa Bey Sarayı’nda da yapıldığı söylenen ve zamanla unutulan süt helvası -özellikle- Bursa’daki esnaf lokantalarında bir gelenek çerçevesinde yapılmaya devam etmiştir.
Süt Helvasının Bugünü
Bugün halen Bursa’nın birçok yerinde -özellikle de esnaf lokantalarında- yapılan süt helvası, öğlen öğününde hazırlanmakta ve ılık bir şekilde servis edilmektedir. Hafif bir tatlı olan ve kısa sürede keyifle tüketilen süt helvası bittiğinde genelde işletmelerce yeniden hazırlanmamakta, tadına bakma fırsatına zamanında yetişenler sahip olmaktadır.
Geleneksel tarifi doğrultusunda hazırlanan süt helvaları olduğu gibi, Bursalı genç aşçı Emir Topuk’un büyük bir bal kabağının içinde tüm gece fırınlanayarak yaptığı kabaklı yorumu gibi farklı yorumları da mevcuttur. Kaybolmaya yüz tutmuş bir mutfak değerimizin olan süt helvası, korunup yaşatılması gereken bir lezzetlerimizdendir. Süt helvasını yapmaya devam eden zanaatkarlar, sizler ve benim gibi lezzetserverler oldukça, kendi evlerimizde kendi süt helvalarımızı yaptıkça, süt helvasına sahip çıkılmış olacaktır. Ve süt helvası hep var olacaktır…
Yazar, Mide Mühendisi Seslendiren, Tolga Çiçek Müzik, Kevin MacLeod, Shades of Spring, https://filmmusic.io/
Yazı Notları İlk Yayım Tarihi, 20/02/2020 Son Güncelleme, 18/11/2022 Boosted Uygulaması Ölçümüne Göre, Çalışılan Gün, 2 gün Çalışma Süresi, 1 saat 50 dakika
Süt helvasını daha önce hiç duymamıştım. Hiç de yemedim. Tadını merak ettim. Ankara da nerde bulabiliriz? 🤔 Süt helvası dan başka bir de süt reçeli diye bir şey var.
Süt helvasının esasen kazandibinin atası olduğu söylenebilir. Tadı çok uzak değil bildiğimiz lezzetlere ancak gayet hafif ve lezzetlidir. Ankara’da hakkıyla yapan bir yer ben de arıyorum, bulduğumda instagram hesabımda paylaşacağım. Süt reçeli ise daha karamelizasyon geçiren ve yoğunlaşan bir lezzet. Doğrudan tek başına yenen bir lezzetten ziyade, başka lezzetlere eşlik eden bir lezzet…
Ben yapıyorum birkaçtır evde ancak ustalık istediği düşüncesindeyim. Gerçekten iyi yapan bir ustadan yedikten sonra, kendi süt helvam konusunda daha net yorum yapabileceğim. 🙂
Benim araştırmalarım sonucu bulabildiklerim burada. Süt helvası -diğer tatlıların biraz gölgesinde kalmış olsa gerek- tarihi kayıtlarda kısıtlı şekilde geçiyor. İlerleyen dönemlerde çalışmalarımı derinleştirdiğimde ve yeni bulgular bulunca paylaşacağım.
Süt helvasını daha önce hiç duymamıştım. Hiç de yemedim. Tadını merak ettim. Ankara da nerde bulabiliriz? 🤔 Süt helvası dan başka bir de süt reçeli diye bir şey var.
Süt helvasının esasen kazandibinin atası olduğu söylenebilir. Tadı çok uzak değil bildiğimiz lezzetlere ancak gayet hafif ve lezzetlidir. Ankara’da hakkıyla yapan bir yer ben de arıyorum, bulduğumda instagram hesabımda paylaşacağım. Süt reçeli ise daha karamelizasyon geçiren ve yoğunlaşan bir lezzet. Doğrudan tek başına yenen bir lezzetten ziyade, başka lezzetlere eşlik eden bir lezzet…
Görseller merak uyandırıci =) Ben de henüz tatmadım. Birgeleneksel yemek bulusmasında tadılmalı
Ben yapıyorum birkaçtır evde ancak ustalık istediği düşüncesindeyim. Gerçekten iyi yapan bir ustadan yedikten sonra, kendi süt helvam konusunda daha net yorum yapabileceğim. 🙂
Ben Süt helvasını Ömür Akkor şefin elinden yemiş şanslı bir gruptanım 😊
Bak ben ona denk gelemedim. 😀
Yazı güzel, görseller efsane 😍
Teşekkürler. 🙂
Süt helvasının tarihi ile ilgili daha fazla bilgiye nereden ulaşırız acaba?
Benim araştırmalarım sonucu bulabildiklerim burada. Süt helvası -diğer tatlıların biraz gölgesinde kalmış olsa gerek- tarihi kayıtlarda kısıtlı şekilde geçiyor. İlerleyen dönemlerde çalışmalarımı derinleştirdiğimde ve yeni bulgular bulunca paylaşacağım.
Kesinlike gölgesinde kalmış. Hem helvalarla ilgili hem sütlü tatlılarla alakalı bir araştırma yapıyorum şu an. Doğru düzgün bir şey çıkmıyor maalesef.