Tarihimize baktığımızda serinlemek, ferahlamak gibi nedenlerle şerbet içtiğimiz bilinmektedir. Bu işlevinin yanı sıra şerbetler içerdikleri maddeler ve bünyede oluşturdukları etkiler için de tüketilmiştir. Bu işlevsel yönü nedeniyle tüketilen şerbetlerden birisi de demirhindi şerbetidir. Bu ismi ilk kez duyanların “Demirhindi şerbeti nedir?” demesi muhtemel olan bu şerbeti yakından tanıyalım.
Demirhindi adının ne demir ile ne de hindi ile de bir ilişkisi bulunmaktadır. Arapça “temr hindi” yani Hint hurması anlamına gelen ve latince adı “tamarindus indica” olan demirhindi, Afrika kökenli bir ağaçtır ve özellikle Mısır ve Hindistan’da yaygın bir şekilde yetişmektedir.
Taze Demirhindi Meyvesi
Kahverengi renkte fasulyelere benzeyen meyvesi, dış kabuk, tohumlar ve tohumlarının çevresinde ekşimtırak yumuşak bir etli kısımdan oluşmaktadır.1 Bu etli kısmın üzerine toz şeker serpilerek çiğ bir şekilde yenilebildiği gibi, demirhindi yemeklerin üzerine baharat olarak serpilebilmekte, ayıca reçeli, macunu ve şerbeti de yapılabilmektedir.
Osmanlı Mutfağı’nda Demirhindi
Dîvânu Lugâti’t-Türk’te arubat olarak geçen demirhindinin Osmanlı Muftfağı’na ne zaman girdiğini tespit etmek oldukça zordur. Bununla birlikte 1517 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun, kendilerine ed-Devletü’t-Türkiye, yani Türkiye Devleti diyen Memlükler’i yenerek Mısır’ın fethetmesinin ardından, birçok başka mal ile birlikte ve deniz yoluyla İstanbul’a sevkedilediği bilinmektedir.2
1611 ile 1682 yılları arasında yaşamış olan meşhur Evliya Çelebi’nin yüzlerce farklı şerbetten bahsettiği Seyahatnamesi’nde, demirhindi şerbetinden eserinin birçok yerinde “temr-i hindi şerbeti” şeklinde bahsetmektedir. Hatta demirhindi şerbetinin Türk Kahvesi, çay, sirkencübin, badyan, bal, reybas ve hummas ile birlikte Çelebi’nin en çok bahsettiği içeceklerden olduğunu söylenebilir.3
16. yüzyılda4, 17. yüzyılda5 ve 18. yüzyılda6 yapıldığı kayıtlarda geçen demirhindi şerbetinin ferahlatıcı özelliği nedeniyle öğünler dışında olduğu kadar, sindirime yardımcı özelliği nedeniyle öğünlerle birlikte içildiği de bilinmektedir.
Demirhindi bitkisinin birçok esansiyel aminoasit içeren yüksek protein seviyesine sahiptir. İçerdiği potasyum, fosfor, kalsiyum, magnezyum, demir, çinko, bakır ve selenyum gibi mineraller ve A, B ve C vitaminleri ile, demirhindi şerbeti oldukça nitelikli bir içeriğe sahiptir.
İçerdiği aktioksidanlar ve diğer içerik ile oksidatif stres, diyabet, antienflamatuar (iltihaplanma), kanser, trombotik rahatsızlıklar, mikrobiyal enfeksiyonlar, romatizma, bazı göz rahatsızlıkları, kabızlık, ishal, ülser ve obezite gibi çok farklı rahatsızlıkların ve hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır.
Peki Ya Siz?
Demirhindi şerbeti nedir biliyor muydunuz? Bendenizin en çok sevdiği şerbet türlerinden birisi olan demirhindi şerbetini hiç içtiniz mi? Evinizde yaptınız mı?
Yazı Notları İlk Yayın Tarihi, 13/05/2021 Boosted Uygulaması Ölçümüne Göre, Çalışılan Gün, 3 gün Çalışma Süresi, 3 saat 4 dakika
Demirhindi ile hindiba bitkilerini karıştırırdım hep şimdi kafamda yer etti 🙂
Şerbet bizim geçmişten gelen mirasımız. koruyalım ve yaşatalım.
Not: Sizin tarifiniz ile hayatımda ilk kez leylak şerbeti içtim ve çok beğendim. Demirhindi bulsam onu da denerim 😀
Demirhindi ile hindiba bitkilerini karıştırırdım hep şimdi kafamda yer etti 🙂
Şerbet bizim geçmişten gelen mirasımız. koruyalım ve yaşatalım.
Not: Sizin tarifiniz ile hayatımda ilk kez leylak şerbeti içtim ve çok beğendim. Demirhindi bulsam onu da denerim 😀
Biz sahip çıktıkça var olacak bu değerlerimiz. Her zaman denemek, denettirmek, yapmak lazım. 🙂