İnsanoğlu’nun beslenme tarihi varlığı ile birlikte başlamaktadır. Başlagnıçta diğer hayvanlar gibi avcı-toplayıcı bir karakter gösteren insanoğlu, önce ateşi bularak yiyeceklerini pişirmiş, daha sonra da neolitik dönem ile birlikte tarıma başlayarak beslenme ve beslenme ile ilişkili olarak da medeniyet alanında büyük bir değişim geçirmiştir. Linda Civitello’nun yazmış olduğu Mutfak ve Kültür: İnsanın Beslenme Tarihi adlı eser de -adından da anlaşılabileceği üzere- insanlığın tarihi boyunca geçirmiş olduğu bu süreçleri anlatan bir yapıt.
Eserin dikkat çekici özelliklerinden birisi -aşağıda içindekiler kısmından da görebileceğiniz üzere- dünyanın hemen her coğrafyasından konulara değinmiş olmasıdır. Bunun yanı sıra değerlendirilen konular sadece gastronomi açısından ele alınmakla yetinilmemiş; tarih, coğrafya, kültür ve diğer alanlar da göz önüne alınarak çoklu disiplinli bir yaklaşımla kaleme alınmış.
Öne çıkan bu özelliklerin yanı sıra, içerdiği birçok bilgi, yapılan çok sayıda atıf ile -tıpkı Priscilla Mary Işın’ın Avcılıktan Gurmeliğe Yemeğin Kültürel Tarihi adlı eseri gibi- Mutfak ve Kültür: İnsanın Beslenme Tarihi’nin oldukça doyurucu ve bilgilendirici olduğunu söylemek gerek.
Eserin olumlu yönlerini dile getirirken, olumsuz yanlarını da belirtmek, sağlıklı bir değerlendirme yapmanın gereğidir. Bu yaklaşım ile esere baktığımızda, yazarın İtalyan kökenli bir ABD’li olması ve Fransa’da çeşitli defalar eğitim almış olması nedeniyle, eserin Batı Kültürü açısından benmerkezci (egosantrik) yaklaşım taşıdığını söylemek yanlış olmayacaktır. Bu yaklaşım -özellikle oldukça kısa ve kanaatime göre yetersiz bir seviyede değinilen- kahve bölümünde birçok batılı kaynakta “Müslüman İçeceği” ya da “Türk İçeceği” olarak geçerken eserde çok az değinilirken görülmektedir. Tabii bir de Batı’yı kahve ile tanıştıran Osmanlı İmparatorluğu’na hemen hemen hiç değinilmemesinden… Hoş, bu eserin “insanın beslenme tarihi” konusuna değinme iddiasında olan benzer birçok eserle kıyaslandığında, Batı dünyası dışındaki kültürlere daha çok değinilmiş olduğu da kabul etmek gerek…
Olumlu ve olumsuz tüm özellikler göz önüne alındığında, Mutfak ve Kültür: İnsanın Beslenme Tarihi, değindiği ayrıntılar, doyurucu içeriği, İtalyanca ve Fransızca telaffuz ve başlıca savaşlar için bir bölümün bile düşünülmüş olması ile, oldukça dikkat çeken bir eser… Tüm bu özellikleri nedeniyle Mutfak ve Kültür: İnsanın Beslenme Tarihi’nin beslenme ve yeme tarihi konularına ilgi duyan herkesin sahip olması gereken bir eser. Özellikle de gastronomi tutkunlarının kitaplığında olması gereken eserler arasında olduğu düşüncesinde olduğu belirtmeliyim…
İçindekiler
Giriş
Antipasto / Antojitos / Amuse-Bouches, vii
Düşünmek İçin Yemek, vii
Birinci Bölüm
Çiğden Pişmişe, 1
Tarihöncesi, 1
Antik Tarım Devrimi, 6
Verimli Hilal, 11
Mısır: Nil Nehri, 16
Çin: Sarı Nehir (Huang He), 21
Hindistan: İndus Nehri, 25
İkinci Bölüm
Tahıl, Üzüm, Zeytin, 29
Antik Akdeniz, 29
Akdeniz, 29
Yunanistan, 30
Roma, 44
Üçüncü Bölüm
Çılgın Ekmek, Kahve ve Saray Adabı, 65
500-1453 Arası Ortaçağı’nda Hristiyanlık ve İslam, 65
Hristiyanlık: Batı Avrupa, 500-1000, 66
Bizans: Doğu Roma İmparatorluğu, 72
Müslüman İmparatorluğu, 75
Hristiyanlık: Avrupa’da Geç Ortaçağ, 82
Dördüncü Bölüm
Yeni Dünya Yiyecekleri, 99
Patates, Mısır, Şili Biberi, Çikolata, 99
Baharat Arayışı, 99
Amerikan İmparatorlukları, 102
Güney Amerika: İnka İmparatorluğu, 103
Orta Amerika: Vanilya, 113
Orta Amerika: Maya Gizemi, 116
Orta Amerika: Aztek İmparatorluğu: 120
Kuzey Amerika: Cahokialar, 130
Kolomb Amerika’ya Demir Atar: 1492, 130
Beşinci Bölüm
Besin Küreselleşiyor, 133
Kolomb Değişimi, 133
Keşifler Çağı, 133
Kolomb Değişimi, 134
Eski Dünya’dan Yeni Dünya’ya, 135
Yeni Dünya’dan Eski Dünya’ya, 152
Altıncı Bölüm
Koloniden Ülkeye Amerika, 169
Kutsal Morina Balığı, Siyah Pirinç, Maple Moon, 1588-1850, 169
Ticari Sistem, 169
Koloni Amerikası, 170
Yeni İnsanlar ve Yeni Mutfaklar, 187
Yedinci Bölüm
Hutsepot, Ocak Aylağı ve Haute Mutfak, 205
17. Yüzyıldan 18. Yüzyıla Flemenk, Rus ve Fransız Mutfağı, 205
Bilimsel Devrim, 205
Hollanda’nın Altın Çağı, 206
Rus Ayısı, 212
Fransa: Haute ve Nouvelle Mutfak, 219
Fransız Devrimi: “O zaman pasta yesinler”, 228
Napolyon Dönemi: 1799-1815, 233
Napolyon’un Sonu; 241
Sekizinci Bölüm
Sığır, Coca-Cola, Kolera, 243
Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa, 1850-1900, 243
Amerika’nın Güneyi, 243
Amerikan İç Savaşı: 1850-1865, 247
Yeniden İnşa: 1865-1877, 250
Batı: Tren Yolu ve Yerli Savaşları, 1860’lar – 1886, 252
Yaldızlı Çağ, 259
19. Yüzyıl Sağlıklı Gıda Hareketleri, 267
Avrupa: Beslenm, Hijyen, Evrim, 272
Dokuzuncu Bölüm
Afrika ve Asya, 287
Yerli vs. Koloni Mutfağı, 287
Yemek Örüntüleri, 287
Afrika: Karite Yağı, Kola Cevizi, Maymun Ekmeği, 287
Hindistan: Köri ve Çutniden Fazlası, 296
Çin: Çay ve Afyon, 305
Kore: Kimçi ve Pulgogi, 313
Vientam: Çin Böreği ve Pâté, 314
Endonezya: Maluku Adaları, 314
Filipinler: Çin-İspanyol Füzyon Mutfağı, 316
Tayland (Siyam): Limonotu ve Jasmine Pirinci: 316
Japonya: Tempura ve Umami: 318
Onuncu Bölüm
Arınma Savaşı, Classique Mutfak ve Yasak, 327
Avrupa ve Birleşik Devletler’de 1900-1929, 327
Yeni Göçmenler ve Eritme Potası, 328
Escoffier ve Ritz: Classique Mutfak ve Grand Oteller, 342
I. Dünya Savaşı ve Rus Devrimi, 350
Birleşik Devletler’de Yirmili Yıllar, 358
Onbirinci Bölüm
Aşevleri, Spam ve TV Yemekleri, 369
Buhran, II. Dünya Savaşı ve Soğuk Savaş, 369
Buhran ve Yeni Düzen, 369
II. Dünya Savaşı, 379
Soğuk Savaş, 389
Ellilerin Fast Foodu, 391
Altmışlar: Renklerde Devrim, 398
Okikinci Bölüm
Tarım Sektörü vs. Organik Tarım, 403
1970’lerden Üçüncü Binyıla, 403
Yetmişler: Yiyecek Devrimleri, 404
Seksenler: Restoran ve Siyasi Devrimler, 406
Doksanlar: Ünlü Şef, 413
Yeni Milenyum ve Yiyeceğin Geleceği, 421
Ekler
Fransızca Telaffuz, 447
İtalyanca Telaffuz, 448
Başlıca Savaşlar ve Çarpışmalar, 449
Seçilmiş Yemek Kitapları ve Yiyecek Üzerine Kitaplar Kronolojisi, 451
Seçilmiş Kaynakça, 455
İndeks, 463
Arka Kapak Yazısı
Her şey ateşle, aşla, aşkla, inançla başladı. Çiğnediğimiz her lokma, yuttuğumuz her ekmek, yediğimiz her yemek, her koku, her renk, her sunum insanlık tarihini anlattı; anlatmaya da devam ediyor…
Neden bazı yiyecek ve içecekler kimi topluluklarda yasaklanırken kimilerinde kutsal sayıldı ve kutlamaya dönüştü?
Var olma çabamız hangi tatlarla keyif ve haz oldu bize?
Tuzu biberi kimler attı aşımıza? Hamuru yoğuran, ateşe veren ilk eller, arpayı biraya, üzümü şaraba dönüştüren kim? Nasıl, nerede, ne zaman?
Yeryüzünde ateşle su nerede (nehirler) buluşup seviştiyse “insanın beslenme tarihi”ni içeren Mutfak ve Kültür de bunu anlatmakta. Bu kitap, yalnızca tat alarak tat katarak okuyacağımız bir kitap değil; insanın geçmişine ve tarihine keyifli bir yolculuk aynı zamanda.
Künye
Kitabın Adı
Mutfak ve Kültür: İnsanın Beslenme Tarihi
Yazar
Linda Civitello
Çevirmen
Doç Dr. Zeliha Nilüfer Nahya ve Saim Örnek
Sayfa Sayısı
492
Yayıncı
Bilim ve Sanat Yayınları
İlk Baskı
Ekim 2019
Baskı Sayısı
1 (Bir)
ISBN
978-975-7298-86-1
Kitapsever Mecralarda Mutfak ve Kültür: İnsanın Beslenme Tarihi
Yazı Notları
İlk Yayın Tarihi, 11/11/2021
Boosted Uygulaması Ölçümüne Göre,
Çalışılan Gün, 3 gün
Çalışma Süresi, 2 saat 20 dakika
Yine Mide Mühendisi’nden yine keyifli bir tanıtım yazısı 🙂 Yazınız sayesinde kitabın olumlu ve olumsuz taraflarını öğrenmiş oldum, sanırım kitap Osmanlı İmparatorluğu’nun yemek serüvenine biraz mesafeli durmuş ama gene de benzerlerine kıyasla tüm kültürlere daha çok değinmiş. Güzel kitap değerlendirmeniz için teşekkürler.
Teşekkürler. Güzel özetlemişsiniz eseri. Her eseri tanıtmıyor, değerli olduğunu ve okunması gerektiğini düşündüğüm eserleri paylaşıyorum. Bununla birlikte eserlerin olumlu ve olumsuz yanlarını okuyucular için paylaşıyorum ki, kişiler nihai kararı kendileri versin… 🙂
Yemek ve tarih, ikisinin birleştiği bir kitap ilgi çekici oluyor. Böyle bir kitabı bize tanıtmış olmanızdan ötürü teşekkürlerimi sunuyorum.
Evet, evet. Bu tür eserler çok ilgi çekici. Tavsiye ederim size de.
Teşekkürler. 🙂